Erkek Şiddeti Veritabanı, bianet tarafından 2008’den bu yana yürütülen izleme çalışmasını dijital ortama taşıyarak erkekler tarafından kadınlara, çocuklara ve LGBTİ+lara uygulanan şiddeti kapsamlı biçimde görünür kılmayı amaçlıyor. Proje, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve Cinsiyet Eşitliğini İzleme Derneği’nin (CEİD) yürüttüğü “Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi Faz III LOT I” kapsamında hayata geçirildi. Proje, tüm Türkiye’yi kapsayan vakaları sistematik şekilde veriye dönüştürerek toplumsal cinsiyet eşitliği için çalışan paydaşlara açık ve güçlü bir kaynak sunar. Bu sayede araştırmacılar, gazeteciler ve hak savunucuları, şiddetin boyutlarını analiz ederek bilgiye dayalı karar ve müdahale süreçleri geliştirebilir.

Veri Kaynağı ve Güncelleme Süreci

2009’dan bu yana tutulan bianet Erkek Şiddeti Çetelesi İzleme Raporları, geçmişe dönük taranarak Erkek Şiddeti Veritabanı’na aktarılıyor ve düzenli olarak güncelleniyor.

bianet çetele raportörü, vakaları günlük olarak kaydeder. Aylık çetele raporları bianet’te yayımlandıktan sonra veritabanı editörü bu verileri sisteme işler. Veritabanında, basına yansıyan ve faili yalnızca erkek veya oğlan çocuğu olan; kadınlara, çocuklara ve LGBTİ+’lara yönelik şiddet vakaları yer alır. Fail bilgisine 18 yaşından küçük oğlan çocukları da dahil edilir; ancak bir oğlan çocuğunun başka bir oğlan çocuğuna uyguladığı şiddet vakaları veri setine alınmaz.

Değişkenler ve Kategoriler Hakkında

Şiddetin Araçları değişkeni, erkek şiddeti vakalarında kullanılan araç veya yöntemleri gösterir. Bu bilgi, şiddetin niteliği, sistematik ve toplumsal cinsiyet temelli yapısı ile şiddeti önleme politikaları açısından önemlidir.

Şiddetin Gerçekleştiği Yer değişkeni, şiddet olayının nerede yaşandığını gösterir. Ev, iş yeri ve okul gibi yerler, şiddetin en sık nerelerde gerçekleştiğini anlamak ve riskli alanları belirlemek için kaydedilir. Bu üç mekân dışında yaşanan vakalar “diğer” kategorisinde toplanır. Mahalle, sokak, toplu taşıma araçları, eğlence mekânları gibi kamusal alanlar da risk çeşitliliğini ve sıklığını görmek için kayda geçer.

Şiddete Maruz Kalan Kişi değişkeni, erkek şiddetine uğrayan kişilerin demografik bilgilerini, faille ilişkilerini ve başvurdukları destek yollarını içerir. Bu değişkende önemli kategorilerden biri olan Fail ile İlişki Durumu, failin şiddete uğrayan kişiyle olan bağını gösterir ve şiddetin bağlamını anlamaya yardımcı olur.

• Tanımadığı erkek: Tanımlı sınıflara girmeyen ve şiddete uğrayan kişiyle herhangi bir bağı olmayan failler.
• Bilinmiyor: Haberde failin ilişki durumunun belirtilmediği vakalar.

Fail çoğu zaman şiddete uğrayan kişinin en yakınıdır. Tanınan failler arasında romantik ilişkide bulunulan veya bulunmuş olan partnerler (eski koca, boşanma aşamasındaki koca, dini nikâhlı koca, eski dini nikâhlı koca, sevgili, eski sevgili, nişanlı, eski nişanlı) vardır. Ayrıca aile bireyleri de fail olabilir; koca, boşanma aşamasındaki koca, oğul, abi/kardeş ve baba bu gruba girer. Akraba kategorisi ise çekirdek aile dışındaki erkek akrabaları kapsar (amca, dayı, dede, torun, kuzen, kayınpeder, kayınbirader ve diğerleri).

Diğer ilişki türleri de kaydedilir:

• Hizmet aldığı kişiler: Bakım, onarım, sağlık veya benzeri hizmet nedeniyle temas edilen erkekler.
• Kamu görevlileri: Görevleri sırasında yetkilerini kullanarak veya konumlarından yararlanarak şiddet uygulayan erkekler.
• Sosyal çevre: Arkadaş, komşu veya başka bir şekilde tanıdık olan erkekler.
• İş/Eğitim: İş arkadaşları, eski iş arkadaşları, işveren veya patronlar, personel, öğretmen ya da okul arkadaşları.
• Diğer: Tanımlı sınıflara girmeyen ve şiddete uğrayan kişiyle doğrudan bağı olmayan failler; üvey baba, imam, eşin akrabası veya benzeri dolaylı ilişkiye sahip kişiler de bu gruba girer.

Failin durumu değişkeni, şiddet sonrası failin hukuki veya fiili durumunu gösterir: gözaltı, tutuklama, adli kontrolle serbest bırakma, serbest kalma, ev hapsi/elektronik kelepçe, intihar, intihara teşebbüs, öldürülme, soruşturma başlatılması, şikâyetçi olunması, uzaklaştırma kararı alınması veya olay yerinden kaçma.

Daha önce alınan önlemler değişkeni, şiddet olayı öncesinde faile veya şiddete uğrayan kişiye yönelik resmi tedbirleri kapsar: koruyucu tedbir kararı, önleyici tedbir kararı, elektronik kelepçe, KADES kullanımı, sığınma evi, failin şiddet sabıka kaydının bulunması.

Şiddet Vakalarına Dair Özel Durumlar

• İnceleme veya soruşturma kapsamına alınmayan ölü bulunan kadın vakaları “şüpheli ölüm”, “faili belirlenmemiş” veya “intihara sürükleme” kategorilerinde yer alır.
• Şüpheli ölüm: Cinayet veya intihar olup olmadığı belli olmayan vakalar.
• Faili bilinmeyen: Cinayet olduğu kesinleşmiş ancak failin kimliğine dair bilginin yer almadığı vakalar.
• İntihara sürükleme: Failin kişiyi intihara yöneltecek fiillerde bulunması. Yargı sürecinde “başkasını intihara yönlendirme” olarak geçen vakalar da bu kategoridedir.

Erkeklerin, 18 yaşını doldurmamış çocuklara uyguladığı şiddet vakaları da çeteleye dahil edilir. Çocuk Cinayeti, Şüpheli Çocuk Ölümü, Çocuğa Şiddet ve Çocuk İstismarı ayrı kategorilerde takip edilir.

Seks İşçiliğine Zorlama kategorisi, yalnızca haberlerde kurtarılan kadın sayısının belirtildiği vakaları içerir. Fail kadın olduğunda bu vakalar çeteleye eklenmez. 18 yaşından küçük olup seks işçiliği haberlerinde yer alan kız veya oğlan çocukları Çocuk İstismarı kategorisine girer.

Yerel medya örneği: Edirne’nin yerel gazetesi Edirne Hudut, neredeyse her gün erkek şiddeti vakalarını “Edirne Kısa Kısa” başlığıyla yayımlar. Bu durum, Edirne’de erkek şiddeti vakalarının sıklığını veya yerel basının konuyu görünür kılma eğilimini gösterir.

Proje Koordinatörü: Elif Yılmazlı //  Proje Editörü: Gülden Damla Türkmen // Tasarım ve Yazılım: Ali Seçkin Karayol

Erkek Şiddeti Veritabanı hakkında talep ve önerileriniz için bize admin@bianet.org adresinden ulaşabilirsiniz.